XÓM NHÀ THỜ
Xóm đạo xây san sát chung quanh ngôi nhà thờ có tháp chuông cao vút. Những căn nhà gạch, nhà gỗ, mái tôn, mái lá, gần như dính liền với nhau, ngăn cách bằng những con đường hẻm chật hẹp, gẫy khúc, lúc ẩn lúc hiện dưới các mái hiên, tựa như một mê hồn trận. Phía trước nhà thờ là một khoảng sân rộng kéo dài ra tận đến con đường quốc lộ, trông càng thật mênh mông do sự tương phản với sự sít sao của khoảng không gian giữa các căn nhà trong xóm.
Gia đình Vũ ở mướn một căn nhà song lập có chia chung giếng nước phía sân sau với nhà bên cạnh. Một bức tường cao vừa quá đầu ngăn cách hai nhà, có chừa một lỗ vuông ngay trên giếng nước, có thể nhìn xuyên qua thấy người ở bên kia. Giữa thành giếng và bức tường có một khoảng hở hẹp, một đứa trẻ nhỏ có thể chui qua được. Nhà trên cách nhà bếp ở phía sau bằng một sân nhỏ láng xi măng, trời mưa phải chạy thật nhanh băng qua để khỏi bị ướt. Sân nhà Vũ chỉ có vài chậu đất trồng dăm cọng hành ngò nhưng nhà bên kia có hẳn một cây trứng cá thật to, tầm lá vươn gần đến bức tường ranh giới.
Hàng xóm sát cạnh nhà là chú Phong, bạn thời quân trường của ba Vũ. Hai vợ chồng hiếm muộn không con, thật hiền lành và dễ thương. Cô Phong rất yêu mến Vũ, thường hay hỏi chuyện nó qua khoảng hở của bức tường.
- Vũ ơi, qua chơi với cô không?
- Dạ qua - Vũ len người qua cái lỗ bên thành giếng, chạy tới ngồi xổm cạnh bên cô – Cô đang làm gì đó?
Cô Phong đang ngồi gỡ mớ ốc bưu vừa luộc xong để chuẩn bị nấu với chuối xanh cho bữa ăn chiều. Cô xêu ruột một con ốc từ trong chiếc vỏ ra hỏi Vũ:
- Con biết ăn ốc không?
Vũ lắc đầu, le lưỡi:
- Eo ơi, coi nó ghê quá! Có cái bịch gì đen đen dưới đít nó vậy?
Cô cười khanh khách, húc chõ tay vào bờ vai nhỏ phơn phớt lông măng của nó, trìu mến nhìn thằng bé, mắt rực lên ước ao được làm mẹ. Buổi chiều, cô đem sang biếu mẹ Vũ một tô canh ốc béo ngậy thơm phức. Nó làm gan ăn một miếng thịt ốc và chợt thấy ngon vô cùng.
Cây trứng cá nhà cô Phong rất là sai trái. Hoa trứng cá trăng trắng, đậu thành những quả xanh tròn, lớn dần, hồng lên trở thành trái ươm, rồi đỏ thẫm khi chín tới. Quả chín đỏ ngọt ngào vô cùng, bên trong có những hạt li ti màu vàng như trứng cá. Vũ rất thích ăn trái trứng cá, nhưng mẹ bảo không được ăn nhiều, mấy cái hạt làm trít ruột. Sau này lớn lên, Vũ nghe rằng mấy bà mẹ hù dọa con nít vì sợ chúng nó leo cây trứng cá bị ngã đau, chứ chẳng phải vì ăn vào hại đường tiêu hóa. Cô Phong chẳng tin nhảm, hay hái cho nó những quả trứng cá thật to. Nó ăn ngon lành nhưng bụng lại áy náy vì trái lời mẹ.
Thằng Tín trong xóm hay đến nhà Vũ chơi để xin cô Phong cho hái trứng cá. Nó leo cây phong phóc như con khỉ, hái từng bọc trái chín đỏ hí hửng đem về. Nó ăn trứng cá như ăn cơm chẳng sợ nghẹt ruột mà mẹ nó cũng chẳng cấm cản gì. Vũ nhìn nó thèm thuồng nhưng vẫn không dám ăn nhiều mặc dù sẵn trái chín ê hề. Tín hay thắc mắc với lũ trẻ trong xóm:
- Nhà thằng Vũ trứng cá nhiều quá mà sao nó ngu hông dám ăn? Tao mà là nó tao ăn suốt ngày đã đời!
Quả trứng cá sắp chín gọi là quả hườm, màu da xanh lá cây biến thành một màu vàng hồng, căng phồng những ước hẹn ngọt ngào. Đấy là thời điểm mốc để Vũ để mắt, nửa muốn hái ngay để thưởng thức cái mùi ngọt non thơm, nửa muốn để dành cho trái lớn thêm, trong ý định nuôi dưỡng thành trái chín to kỷ lục có thể khoe khoang với lũ trẻ trong xóm. Nhưng thường thường thì quả trứng cá quí giá ấy, hoặc là sẽ bị chính Vũ hái trước khi vượt kỷ lục vì sự cám dỗ quá lớn, hoặc là bị chim ăn mất trong sự suýt xoa nuối tiếc của nó.
Vũ nhỏ tuổi hơn lũ trẻ trong xóm nhưng hay chạy chơi chung với chúng nó, trông thấp bé nhất trong bọn nên chúng gọi là Vũ óc tiêu. Chúng nó hay đi ra bờ ruộng tìm bắt mấy con cá lòng tong đem về chơi, có lúc bắt cả mấy con nòng nọc để ngồi canh coi có thành cóc được không. Chúng nó đi tìm những bụi lau sậy, bứt những đọt non rồi tuốt những lớp lá bên ngoài để chọn ra một cái lá cuốn tròn bên trong đưa lên miệng làm kèn thổi te te, xem của đứa nào kêu to và hay nhất. Vũ thích ra bãi đất trống cạnh trại nuôi ngựa để thả những con diều làm bằng giấy báo cũ dán bằng cơm nguội mà thằng Tín chỉ nó làm, có cái sườn làm bằng cọng tre tròn gỡ ra từ chiếc nón lá cũ nó xin được của mẹ. Thằng Tín làm quân sư bày nó làm các loại diều khác nhau, diều ó, diều một đuôi, diều hai ba đuôi, diều đuôi dây xích. Diều của nó tuy không sặc sỡ như những chiếc diều làm bằng giấy bóng xanh đỏ của các anh lớn, nhưng bay cũng đẹp mắt ra phết cho đến khi bị đứt đuôi và lảo đảo đâm vào hàng tre tầm vông.
Lũ trẻ chơi đùa với nhau như một tập đoàn găng-tơ, nửa bảo bọc nhau, nửa trêu ghẹo, xí gạt nhau. Có bữa thằng Tín và lũ bạn đến rủ Vũ:
- Ê, đi chơi hông?
Vũ đang buồn, mừng rỡ:
- Đi! Mình đi đâu vậy?
Tín cười bí mật:
- Thì đi chơi!
Chúng dẫn Vũ đi men theo bờ đê giữa những thửa ruộng mới gieo mạ lắp sắp nước, vòng vo một hồi thì đến dãy cầu tiêu công cộng bắc qua một ao nước. Chúng cười hềnh hệch, đồng loạt bước vào cầu tiêu để mặc Vũ đứng xớ rớ ngoài đồng không biết phải làm gì. Vũ vừa bối rối vừa bực mình đã bị lũ quỉ sứ xí gạt, ngồi xệp xuống bờ ruộng, mắt căm tức nhìn những cái đầu với miệng cười nhăn nhở, lú lên thành hàng ngang thật đều sau phên liếp cửa cầu tiêu.
Hàng ngày đi học, lũ trẻ hay rủ nhau đi đường tắt men theo bờ ruộng rau muống, rồi băng qua nhà máy nước đá để đến trường. Nhà máy cao to, đen xám, luôn có tiếng động cơ chạy xình xịch, trông như một lâu đài kỳ bí. Thằng Tín nói ra vẻ hiểu biết:
- Trong đó máy nó chạy ghê lắm! Mày lọt vô nó nghiền mày thành nước đá luôn đó!
Vũ bán tín bán nghi:
- Mày xạo hoài! Xay người ta ra thì nước đá sao còn trong veo được?
Tín cao giọng thách thức:
- Mày biết gì mà nói! Hổng tin dám vô đó coi hông!
Đầu óc Vũ chợt tưởng tượng ra những hang ống đen thui lui, chạy ngoằn ngèo băng qua những ròng rọc và dây cua-roa, những bánh xe răng cưa khớp vào nhau giống như đồ xay khô mực của ông tàu ngoài chợ, những thanh truyền dài ngoằng thụt tới thụt lui quay những cái bánh trớn khổng lồ như trên chiếc xe ủi lô chạy hơi nước của sở kiều lộ, những van áp suất chốc chốc lại xả ra một luồng hơi khói trắng xóa, xịt vào đít mấy ông thợ người lùn tí hon ở trần đóng khố, đang chạy lăng xăng kéo đẩy những thanh nước đá, trong khi một ông đốc công mũi lõ, chân đi cà khêu, tay cầm chiếc roi da để quất những tên lùn chạy chậm, thỉnh thoảng lại chộp một tên thiếu may mắn để ném vào cái bánh xe quay khô mực, cán ra dẹp lép rồi chấm tương ớt ăn nhâm nhi. Cứ thế, Vũ thả cho trí tưởng tượng mình bay bổng, càng lúc càng thêm thắt những chi tiết quái đản, dị hợm, lố bịch, đưa dần đến khoái trá tột độ. Nó không hề có dịp đi vào trong nhà máy để thử xem cái ruột bí mật ấy như thế nào. Nó chẳng cần. Nó không muốn phá vỡ cái giả thuyết hàm hồ của nó.
Qua khỏi nhà máy thì đến trường Đắc Lộ, có thầy giáo là những ông thầy tu mặc áo chùng đen. Vũ theo học trường này cũng như đa số các trẻ em trong xóm. Mỗi buổi học bắt đầu bằng vài phút đọc kinh ê a bài gì nó không thuộc, mà chỉ ngồi im lặng theo dõi vì nó không có đạo. Những tên học trò quỉ quái chỉ chờ khi thầy quay lưng lại để xì xầm nói chuyện hoặc chuyền nhau những hình vẽ nhảm nhí trên các mẩu giấy nhỏ. Chúng nó rình xem lóm tên phụ huynh của những đứa cùng lớp khi phiếu học bạ được phát ra hàng tháng, rồi dùng tên đó để chọc ghẹo nhau. Thằng Tín biết được tên ba của thằng ngồi trước nó là Dầu, bèn xúi những đứa ngồi cạnh đồng thanh reo nhỏ, hai cánh tay đánh nhịp đều đặn hai bên hông:
- Xì dầu con mèo! Xì dầu con mèo!
Thằng kia cũng không vừa, rủ phe nó xì xào lại tên ba thằng Tín là ông Nguyễn văn Kho:
- Thịt kho tàu! Thịt kho tàu ngon lắm mày ơi!
Hai bên cùng hăng tiết vịt đấu võ mồm, ngờ đâu thầy áo chùng đã đột ngột xuất hiện, vung roi mây quất lên những đám bụi nhỏ trên vai áo của chúng và bắt cả lũ lên quỳ quay mặt vào tường. Vũ là con nhà lành thứ thật, chẳng bao giờ dám tham gia những trận chọc ghẹo ấy. Nó cũng sợ roi mây của thầy áo chùng lắm. Và nó luôn cẩn thận dấu tên ba nó như mèo dấu cứt.
Trường học gồm một gian nhà dài chia làm nhiều lớp học, ở một đầu là văn phòng, có cổng vào trồng giàn hoa giấy màu đỏ rực rỡ. Phía cuối gian lớp học là một hành lang có mái che dẫn đến một ngôi nhà hai tầng dùng làm khu nội trú của các chủng sinh. Giờ ra chơi, các học sinh chạy nhảy nô đùa trong sân trường dưới sự giám sát của những thầy giám thị mặc áo dài đen. Những chiếc áo đen di động cứng ngắc như người rô-bô, đầu xoay nhìn khắp hướng để truy lùng những sự vi phạm kỷ luật, hai cánh tay thẳng băng không bao giờ gập lại ở khuỷu. Cái ống tay áo thẳng ấy có chứa một chiếc roi mây, chỉ chờ đúng dịp là được thả rơi xuống vừa tầm dài rồi thắng lại bằng bàn tay nắm chặt của thầy giám thị để vung lên vụt vào những tên phiến loạn trẻ con.
Vũ ít khi tham gia các cuộc chơi chạy nhảy vì không muốn vào lớp với người nhơm nhớp đầy mồ hôi và bụi bặm. Nó hay ngồi tán chuyện với những đứa bạn cùng sở thích, hoặc theo dõi chiến thuật của các thầy giám thị và đoán xem tên học trò nào sẽ bị đòn kế tiếp. Có buổi nó đi dạo về phía nhà nội trú để xem các anh chủng sinh tập hát dưới tiếng đàn piano thôi thúc. Qua khung cửa sổ, nó thấy các anh xếp hàng hợp ca, mắt cùng nhìn về một hướng – có lẽ là về phía anh ca trưởng khuất sau bức tường – môi uốn cong thành những hình uốn éo kỳ dị trong động tác phát âm của các bè hát khác nhau. Bài thánh ca vang lên cao vút làm Vũ nhớ đến các bài hát nghe được ở nhà thờ. Nó chưa bao giờ tập hợp ca nhưng cảm thấy thích thú vô cùng và chợt ước ao mình có thể đứng hát được như thế.
Từ nhà Vũ, đi dọc theo con hẻm nhỏ một quãng thì đến mặt lộ. Men theo quốc lộ chừng khoảng một trăm thước thì thấy nhà thờ ở bên tay trái. Đối diện nhà thờ ở phía bên kia đường là dãy nhà phố, có những tiệm bán tạp hóa, một xưởng mộc và một phòng mạch đông y sĩ. Ông thầy thuốc đông y này chuyên trị về bịnh trĩ, không biết giỏi cỡ nào, nhưng đã nổi danh như cồn trong xóm vì những bức hình quảng cáo trước tiệm. Thầy đã lục lọi những sách thuốc đông y tìm kiếm hình mẫu diễn tả các loại trĩ khác nhau rồi mướn họa sĩ vẽ lên tấm bích chương bằng vải trắng giăng trước cửa tiệm. Thiên hạ đi ngang qua, ai nấy đều bụm miệng cười khi thấy tác phẩm của họa sĩ vườn vẽ hai người nằm nghiêng, đâu đít vào nhau, quần tụt xuống đến giữa đùi, trơ trẽn phơi bày bộ mông to tướng có mang niềm đau khổ vẽ lòe loẹt bằng sơn đỏ ngay ở chính giữa. Ngày đó, Vũ và các bạn nhỏ có biết chi đâu về cái căn bệnh phiền toái ấy. Chúng nó chỉ biết cười hi hí vì thấy những cái đít màu mè - ô, cái đít, cái đít, ha ha - không biết của cái bà hoặc cái ông, nằm lộ liễu giữa thanh thiên bạch nhật ngay trước cửa nhà thờ. Hình như ban điều hành nhà thờ đã có lần xin ông đông y sĩ tháo gỡ tấm quảng cáo, nhưng thầy nhất định không chịu, khăng khăng rằng đấy là tài liệu y học chớ chẳng phải hình tục tĩu gì.
Xóm đạo, sinh hoạt dường như phụ thuộc vào thời khóa biểu của nhà thờ. Mỗi buổi sáng và buổi chiều, Vũ thấy những bà mặc áo dài, cùng những đứa trẻ, dắt nhau đi xem lễ trong tiếng chuông đổ liên hồi. Vũ thích đứng nhìn thằng bé kéo chuông, người bé tí xíu, đu cả thân mình vào sợi dây thừng, bay lên, tuột xuống như thằng hát xiệc, có khi đến cả dăm ba lần trước khi tiếng chuông đầu mới bắt đầu lên giọng. Buổi tối người ta hay thay phiên đọc kinh ở một nhà nào đó. Mọi người tụ tập chật ních vào những gian nhà nhỏ hẹp, đọc những bài kinh ra rả một cách thành kính rồi sau đó rộn rã nói cười xã giao qua miếng bánh, ly trà, trước khi tan cuộc. Vũ nghe mãi cũng thuộc được một số bài kinh “kính mừng” hoặc cả những bài gì bằng tiếng la tinh, i-a, i-um, mà Vũ nghĩ rằng cả những con chiên ngoan đạo kia cũng chẳng hiểu nghĩa gì.
Nhà bà Cả Tạo sát bên cạnh nhà Vũ là nơi thường xuyên tổ chức những buổi đọc kinh. Bà Cả Tạo hình như là người già nhất mà Vũ nhìn thấy trong xóm, lưng còng gần như song song với mặt đất, tay lúc nào cũng chống một cây gậy trúc nhiều mắt, da mặt nhăn nheo hằn những đường chạy ngang dọc như mặt ruộng khô nứt nẻ. Bà thường hay mặc một chiếc quần lãnh đen rộng thùng thình với chiếc yếm trắng và áo bà ba nâu, đầu chít khăn mỏ quạ như một bà già nhà quê miền bắc. Những khi đi lễ thì bà mặc áo dài hẳn hoi, chân mang đôi dép da bóng loáng như mới, đầu vấn khăn nhung đen trông rất chỉnh tề. Bà di chuyển chậm chạp, mặt khó đăm đăm, không bắt chuyện với ai, chỉ khẽ gật đầu khi có người chào mình. Tuy nhiên, Vũ đã ngạc nhiên đến tột độ khi có lần thấy bà gặp cha xứ ngoài đường và chợt biến thành một con người khác hẳn. Bà hoạt bát hẳn lên, cái nụ cười hiếm hoi nở bung ra và giữ nguyên trên khuôn mặt nhăn nheo, lưng bà như chợt bớt còng, hai tay chắp vào nhau, khúm núm, vinh dự như được vào chầu vua. Vũ có cảm tưởng như cái thân người nhỏ bé khô khan ấy đang cố gắng trương phình ra cho thật to để hút vào được nhiều hơn cái ân sủng toát ra từ cha xứ. Bà rất sùng đạo. Gần như lúc nào Vũ cũng thấy bà đọc kinh, lần tràng hạt, hoặc kêu réo con cháu trong nhà nhớ giờ đi lễ, đi chầu. Khi nói chuyện, cái câu bà dùng nhiều nhất là “Giê-xu-Ma, lạy chúa tôi”, khiến lũ trẻ trong xóm đặt cho bà cái tên là bà “Giê-xu-Ma”. Vũ không bao giờ dám nhìn bà Cả Tạo lâu vì nó sợ đôi mắt dò xét của bà, tựa hồ như đang luôn chấm điểm xấu cho những thằng bé không có đạo như nó.
Mùa Nô-En, xóm nhà thờ nhộn nhịp hẳn lên với những đèn giăng nhiều màu, những cây thông giả lập loè ánh kim tuyến, những hang đá bằng giấy bồi có nhiều hình tượng bé xíu nằm trong ổ rơm. Nhịp độ đi lễ của tín đồ như gia tăng gấp bội. Người ta đi nhà thờ, kể chuyện nhà thờ, hát nhà thờ, đọc kinh nhà thờ, hít thở nhà thờ, sống vì nhà thờ. Những trò phá phách của thằng Tín cũng chuyển đề tài sang nhà thờ. Nó gom góp một số trẻ làm ca đoàn hát bài đêm đông lạnh lẽo chúa sinh ra đời, đứng xếp làm hai hàng trước nhà Vũ, hàng thứ nhất đứng dưới đất, hàng thứ hai đứng cao hơn trên bậc thềm. Thằng Tín đứng trên một cái bục làm bằng hai cái lon sữa bột viện trợ mỹ, tay cầm chiếc đũa đánh nhịp, đóng vai ca trưởng. Nó nghểnh mặt lên, mi mắt hơi sụp xuống, chỉ xéo chiếc đũa về phía tay phải, xướng giọng:
- Hai...ba! Quì xuống...
Tay trái Tín vung lên xòe hai ngón tay, ra lệnh cho bè hai:
- A men, A men...
Và cứ thế, tay nó luân phiên vung vẩy:
- Đứng lên...
- A men, A men...
Rồi cả hai tay cùng đưa tới trước, vốc lên, trong khi cả bọn cùng gào lên:
- Ôi chúa giáng sinh, khó khăn thấp hèn...
Vũ cùng các khán giả nhi đồng khác vỗ tay cười thích thú, hứng chí gân cổ hát theo:
Đêm đông lạnh lẽo chúa sinh ra đời
Chúa sinh ra đời
Nằm trong hang đá, nơi máng lừa
Te te te re, té ré te re té rè
Te te te re, té ré te re té rè
Quì xuống, amen, amen!
Đứng lên, amen, amen!
Te ré te rè, té re té rèèèè...
Bọn trẻ đang say sưa hò hát chợt bà Cả Tạo vụt mở cửa bước ra, miệng hét lên bất bình:
- Giê-xu Ma! Quân báng bổ kia! Hát hò nhảm nhí thế à! Cút xéo mau không bà kêu bố mẹ chúng bây ra bây giờ!
Bà lão còng vậy nhưng còn khỏe vô cùng, tay vung gậy, miệng la ong óng trong khi Vũ và bọn trẻ toé nhau chạy tản mạn ra khắp nơi, miệng vẫn tiếp tục “ té re té rè” điệu nhạc quen thuộc.
Qua khỏi mùa lễ lạc, không khí trong xóm như lắng dịu hẳn lại. Sinh hoạt thường nhật lập đi lập lại mỗi ngày như mọi ngày. Người lớn đi làm, trẻ em đi học, những bà nội trợ đi chợ mua thức ăn chuẩn bị cho bữa cơm trưa. Thầy Ba đông y mặc bộ vét-tông màu mỡ gà ra đứng trước cửa tiệm ngắm nghía tuyệt tác y học giăng trên cao, chốc chốc lại cười chào hỏi thăm những ông đi qua bà đi lại, ước mong ai đó sẽ bước vào thố lộ với thầy niềm đau khổ ẩn kín. Xưởng mộc bên cạnh vang rộn những tiếng đục chan chát của chú thợ người bắc di cư, vừa làm vừa ư ử hát bài tưởng nhớ thời quê xưa:
- Tôi xa Hà Nội năm lên mười tám khi vừa biết yêu...
Thầy đông y khen cầu tài:
- Chà, chú Hội hát hay quá mức! Tui khoái bài này lắm đó nghe!
Rồi thầy chợt hạ thấp giọng, gần như thì thầm:
- Mà chú ngồi xổm suốt ngày vậy dễ bị sa chỗ đó lắm! Cần gì tui giúp cho, giá đặc biệt hàng xóm láng giềng thôi.
Hội ngưng hát cười nhạt:
- Cám ơn thầy Ba! Cái chỗ ấy của tôi nó còn tốt lắm! Chưa cần nhờ đến thầy đâu!
Chú thầm rủa lão thầy thuốc vô duyên, rồi hắng giọng cố quay lại giấc mơ nghệ sĩ vừa bị cắt đứt của mình:
Tôi xa Hà Nội năm em mười sáu xuân tròn đắm say
Đôi tay ngọc ngà dương gian, tình ái em đong thật đầy...
Nhưng giọng chú đã lạc đi, không sao bắt lại được âm điệu của đầu ca khúc. Bao nhiêu mộng đẹp yêu đương của chú - giống như trong bài hát - chợt thành khói tan như mây chiều lảng vảng trên nóc nhà thờ bên kia đường...
Chú Hội là thợ mộc rất khéo tay, từng lãnh đóng bàn ghế, tủ chạn cho những người trong xóm và cho nhà thờ. Chú có giọng hát kiểu ô-pê-ra, rất vang to và ngân nga, khác hẳn với những giọng hát tân nhạc yểu điệu thời ấy. Vũ có lần vào nhà thờ thấy chú đứng trong ca đoàn hát sô-lô bài thánh ca hay vô cùng, bay bổng, cao vút, làm lắng dịu tâm hồn người nghe. Tuy hát hay nhưng diện mạo chú không được điển trai, mặt hơi rỗ sần sùi, lại nhát gái nên khi gặp mấy cô cứ ấp a ấp úng không nói ra lời. Trên bục ca đoàn, chú có lẽ đã làm nhiều cô chú ý, thế nhưng ra đến bên ngoài thì mấy cô lại thấy chú xoàng quá, không đáng để trao duyên. Những buổi chiều tối, chú hay cùng các bạn con trai đi bát phố hoặc uống cà phê. Trút bỏ chiếc quần xà lõn bạc phếch và chiếc áo thung ba lỗ vàng úa, chú diện một cái quần tây ống túm, may thật sát ôm lấy hai chân ốm teo, phía trên mặc một áo sơ mi phùng phình bỏ vào trong quần, phần áo gần thắt lưng gập xuống như một chiếc túi ở đấy chú luôn dùng để cất bao thuốc lá và cái quẹt máy, chân mang đôi giầy đen mũi nhọn, đánh xi-ra bóng lộn đến độ ruồi đậu vào có thể trợt té vỡ mặt. Xem ra chú Hội có cố gắng ăn mặc đúng thời trang đương thời của thanh niên ngày đó, thế mà sao Vũ vẫn thấy chú quê quê làm sao ấy, chả trách mãi sao vẫn không cô nào để ý. Và, chú vẫn ngày ngày cưa cưa, đục đục, miệng rên rỉ bài hát chợt thành buồn não ruột:
Hôm nay Sài Gòn bao nhiêu tà áo khoe màu phố vui
Nhưng riêng một người tâm tư sầu vắng đi trong bùi ngùi...
Đầu năm, chú Phong hay đi hành quân xa. Cô Phong ở nhà một mình buồn hay sang bên Vũ tâm sự với mẹ, giải bày nỗi lo lắng từng giây từng phút cho sự bình an của chồng. Cuối tuần cô thường hay xin mẹ cho Vũ sang nhà cô chơi hoặc ăn cơm với cô cho vui. Vũ thích cùng cô nằm trên chiếc giường hồng-kông cao nghệu, phải bắc ghế hoặc lấy trớn nhảy mới trèo lên được, để nghe cô kể chuyện cổ tích. Giọng cô nhỏ nhẹ trầm ấm, lẫn với tiếng rì rào từ cái quạt trần, đưa dần Vũ vào cơn lơ mơ nhưng không hẳn là giấc ngủ say. Nó nằm vòng tay sang người cô, mắt lim dim, nhưng tai vẫn không bỏ sót một chi tiết nào của câu chuyện, đầu óc hình tượng ra theo giọng kể những ông bụt râu trắng giúp người lâm nạn, những bà tiên có cánh rực rỡ hào quang, những chú lùn đảm đang và nàng bạch tuyết đẹp tuyệt trần, cô bé lọ lem đáng thương và bà mẹ ghẻ dữ tợn, chú cóc xù xì chợt trở thành hoàng tử tuấn tú khi nhận nụ hôn của cô công chúa... Cô Phong nhìn Vũ hiền dịu, tưởng cậu bé đã ngủ say, ngưng tiếng kể ngây ngất nhìn cái ước mơ chưa đạt được của mình. Vũ chợt cựa mình:
- Thế rồi hoàng tử cóc có lấy công chúa không cô?
Cô hơi giật mình cười nhẹ trả lời:
- Ô, có chứ! Hai người sống hạnh phúc với nhau suốt đời và có thật nhiều đứa con rất là dễ thương.
Vũ mở hí một mắt, gạn hỏi:
- Dễ thương như ai?
- Như hoàng tử Vũ này chứ ai nữa!
Cô chồm qua ngoáy ngón tay vào bụng Vũ. Nó cong người như con tôm, ôm chặt lấy tay cô, miệng hét lên cười nắc nẻ. Vũ thấy thương cô Phong quá, ở nhà mãi một mình trông chờ chồng đi đánh giặc phương xa như trong chuyện chinh phụ ngâm. Nó vòng tay ôm cô Phong như vỗ về an ủi, hít mùi bồ kết thơm từ những sợi tóc cô rơi lòa xòa trên mặt nó.
Những chuyện cổ tích của cô Phong nhẹ nhàng thần tiên biết bao thì những chuyện ma của thằng Tín kể cho lũ trẻ xóm nhà thờ lại càng âm u kinh khiếp bấy nhiêu. Lũ con nít hay ngồi thật sát vào nhau, nín thở nghe Tín thao thao những câu chuyện ghê rợn không biết nó học được từ đâu. Có những con ma cà rồng ban đêm chui ra từ những cái quan tài đầy màng nhện, nhe răng nanh đi lùng người hút máu. Có những con ma trơi, tối đến lập lòe những đốm lửa xanh lè quanh những ngôi mộ ngoài nghĩa địa. Có những con ma lai rút ruột, đêm đêm rút cái đầu ra khỏi thân mình, bay lang thang khắp xóm đeo theo bộ ruột lòng thòng, đến sáng mới lần về ráp lại vào thân mình. Thằng Tín nói ma lai cổ có ba ngấn vì cứ rút đầu ra rồi gắn lại mãi. Lũ trẻ xì xầm bà bán thịt ngoài chợ là ma lai vì bà ấy mập cổ có ba nếp nhăn, khiến Vũ mỗi lần đi ngang hàng thịt, tuy sợ, nhưng cũng cố liếc mắt kiểm tra những cái ngấn trên cổ bà ấy. Những lúc đi chơi về trễ ngang qua ngôi nghĩa địa đàng sau nhà thờ, Vũ và bọn trẻ lần nào cũng dáo dác nhìn quanh các bia mộ, hai ngón tay làm dấu thánh giá theo như lời thằng Tín bày để xua đuổi ma cà rồng. Chuyện ma làm Vũ ban đêm tuyệt đối không dám một mình đi băng qua sân sau xuống bếp. Mẹ Vũ, biết đâu nó đã bị đầu độc bởi những chuyện nhảm nhí của thằng Tín, cứ chọc nó là thỏ đế. Nó tự nhủ, thôi thì thỏ đế cũng được, còn hơn gặp phải con ma lai treo tòng teng trên cây trứng cá chắc là chết mất.
Cuối năm ấy có những trận cháy nhà đột phát khắp Sài Gòn. Thần lửa toàn đến viếng các khu nhà ổ chuột có các căn hộ dính san sát vào nhau như ở xóm nhà thờ. Dân cư trong xóm tụm năm tụm ba, lo lắng bàn tán những tin tức nghe được trên ra-đi-ô về sự tàn phá do hỏa hoạn. Thậm chí, người ta đồn rằng có âm mưu thuê người đốt nhà để tạo dịp giải tỏa các khu ổ chuột trong thành phố. Người ta lại kể rằng kẻ đốt nhà chế xăng vào một con chuột rồi châm lửa cho nó chạy cuống cuồng vào xóm nhà lá. Khắp xóm ai ai cũng bị ám ảnh ngày đêm bằng nỗi lo sợ thần lửa. Bà Cả Tạo hay ra trước cửa nhà hơn để hóng chuyện thời sự, rồi luôn miệng giê-xu-ma từng mẩu tin tức mới, từng lời bàn, từng tin đồn thất thiệt.
Thằng Tín trở thành chuyên viên phát thanh của xóm nhà thờ bằng những tin sốt dẻo, với độ chính xác rất là đáng ngờ vực, không biết nó thu lượm được từ đâu.
- Chiều qua cháy lớn ở Tân Thuận ghê lắm tụi bay ơi! Mấy cái mái tôn chảy lỏng ra đúc thành những hòn bi bằng sắt quá chừng chừng! Phải mình ở bên bển đem về bắn bi đã đã!
- Mày xạo ke! Làm sao mà thành hòn bi tròn được? - một thằng bé trong bọn đứng nghe lớn giọng phản đối.
Tín trề môi xì một tiếng thật to, liếc nhìn kẻ láo xược bằng ánh mắt khinh miệt, rồi làm lơ tiếp tục bốc phét một cách rất thoải mái:
- Lửa lớn quá, xe chữa lửa của mình xịt không kịp phải kêu xe chữa lửa Mỹ cứu viện. Mà xe Mỹ cũng hông đủ nước luôn nên mấy ông Mỹ xúm xô phun nước bọt lia lịa. Chu cha ơi, nước miếng Mỹ phun tới đâu lửa tắt xèo xèo tới đó!
Vũ thấy thằng Tín thật xạo quá cỡ thợ mộc, nhưng mà nó không thể nào không tưởng tượng ra những ông Mỹ to lớn đang chu miệng phun những đám nước bọt khổng lồ, bay hình cầu vồng trong không gian, rồi rơi xuống, tạo nên những đốm than đen loang tròn trên những thanh gỗ đang cháy đỏ ửng, trong tiếng xèo xèo của nước đột ngột bốc hơi. Được đó, cho mấy ông này vô nhà máy nước đá quậy với mấy chú lùn thì hấp dẫn biết mấy! Vũ chợt cắt đứt với thực tại, và bắt đầu say mê tưởng tượng ra những tình huống khác nhau để đạo diễn bộ phim lính chữa lửa Mỹ và chú lùn, quên đi cả nỗi lo sợ cháy nhà đang đè nặng lên cả xóm.
Một buổi chiều có cơn cháy lớn phía bên Khánh Hội, khói lên đen kịt một phía trời, những mảnh tro tàn bay lạc cả về tới xóm nhà thờ. Vũ nhìn đốm tro đen xám bay lững lờ chao lượn trước khi đáp xuống mặt đường, lo lắng:
- Mẹ ơi, nếu nó rớt xuống mái nhà có cháy được không?
- Nhà mình mái tôn chắc không sao đâu con. – bà do dự rồi trấn an nó.
Vũ biết mẹ nói vậy cho nó an tâm, chứ nó nghĩ nếu miếng tro còn âm ỉ đỏ mà rơi trúng một mái lá khô phía đằng sau nhà thờ thì cũng có thể bốc cháy lắm chứ, rồi nó sẽ lan đến nhà mình. Mẹ Vũ ngày ngày lo như có lửa đốt trong lòng, quyết định phải di chuyển đi đến một nơi cư trú an toàn hơn. Sau một thời gian ráo riết tìm kiếm, bà sang được một căn nhà gạch mái ngói ở Phú Nhuận, trong một khu tương đối khang trang, có một sân nhỏ lát gạch tàu phía trước nhà, dưới giàn hoa thiên lý. Cả nhà Vũ ai cũng thích căn nhà xinh xắn và sốt sắng chuẩn bị dọn đến nơi cư ngụ mới.
Cô Phong chạy sang phụ mẹ Vũ dọn dẹp, tiện thể thông báo tin vui là chú Phong vừa được đổi về đơn vị hành chánh ở Vũng Tàu, và cô sẽ cùng chú dọn nhà ra đấy trong tháng tới.
- Bây giờ anh ấy không phải đi hành quân liên miên nữa, em cũng đỡ phải lo.
Vũ cảm thấy cả sự hân hoan và nhẹ nhõm trong từng lời hớn hở của cô. Nó chợt hình dung cô Phong, như trở lại tuổi mười tám rực rỡ, tay trong tay, đi dạo với chú Phong ngoài bãi biển, tóc hương mùi bồ kết xõa tung trong gió. Cô Phong ơi, hết lo rồi, vui lên đi nhé!
Xóm nhà thờ thiếu đi hai gia đình nhưng hầu như không suy suyển đời sống hàng ngày tí nào cả. Hàng xóm lân cận, thoạt đầu có nhận biết sự vắng mặt của những khuôn mặt quen thuộc, nhưng rồi họ cũng quên đi rất chóng. Thằng Tín có biết rằng Vũ óc tiêu đã đi khỏi xóm, nhưng nó còn khối thằng khác để chơi cùng. Nó chỉ tiếc rằng không còn dịp trèo cây hái trứng cá thoải mái ở nhà cô Phong nữa. Lũ trẻ vẫn ngày ngày cùng nhau chạy rong chơi và cùng nhau băng đường tắt qua nhà máy nước đá đến trường. Vũ mãi mãi nhớ đến những cuộc vui đùa với lũ bạn trong cái xóm nửa quê nửa tỉnh ấy. Ở khu nhà mới này, không còn đâu những bờ ruộng mấp mé nước, không có những bụi lau sậy phất phới đọt non, không có những hàng tre tầm vông chận ngang tầm mắt ở cuối trại nuôi ngựa, không có cái bầu không khí xóm đạo di cư hơi khuôn khổ, khe khắt mà Vũ vừa e sợ vừa thấy quen thân.
Một hôm Vũ theo mẹ về xóm cũ thăm một gia đình người quen ở gần cổng nhà thờ. Cảnh vật cũng còn y hệt như xưa, tưởng như thời gian đã bị dừng lại từ ngày Vũ dọn nhà đi. Ngôi nhà thờ vẫn nằm đồ sộ giữa sân rộng vây quanh bởi những căn nhà ổ chuột. Trên tháp chuông cao vút, những quả chuông đang yên lặng ngủ chờ đến giờ tỉnh giấc để réo lên những âm điệu thôi thúc. Bên kia đường, Vũ thấy chú Hội đang cưa xẻ một tấm ván to tướng, có lẽ để đóng một cái tủ. Chú ngừng tay, vươn vai, bước ra trước cửa, phóng tầm mắt nhìn sang phía nhà thờ. Vũ không chắc chú ấy có nhìn thấy nó không và vừa định đưa tay vẫy, thì chú chợt quay vào trong, miệng cất lên bài ca cố hữu, như khóc cho tơ duyên lận đận của mình:
Giờ đây biết ngày nào gặp nhau
Biết tìm về nơi đâu ân ái trao nàng mấy câu...
Nhìn theo bóng chú Hội ngồi lại vào bàn cưa, Vũ tự hỏi không biết bao giờ chú ấy mới có được một cô nào để ý, để cuộc đời chú bớt cô đơn.
Từ gian phố bên cạnh, thầy Ba đông y, com-lê màu mỡ gà, áo sơ mi trắng lốp, ca vát đỏ rượu chát, hai tay thọc vào túi quần, cất bước ra gần đến mặt đường rồi quay người lại ngắm nhìn bức quảng cáo giăng ngang trên cửa tiệm, đầu gục gặc, miệng lẩm bẩm:
- Chà, phai màu hết rồi! Cần phải nhờ chú họa sĩ vẽ lại tấm khác mới được!
DND
No comments:
Post a Comment