CÂY TRỨNG CÁ NGÀY XƯA

Cây trứng cá trong hồi tưởng của tôi là những cành sai trái hiện ra như phép mầu sau những ngày hoa trắng nở rộ.  Những quả tròn tí hon xanh mướt lấp ló dưới tàn hoa héo như hứa hẹn một niềm hí hửng cho lũ trẻ con trong xóm.  Cây nhà mình thì tha hồ mà hái, cây nhà thằng bạn thì đến hái ké cũng tha hồ, cây nhà ai không quen thì, à há, hái trộm khi chủ nhà ngủ trưa cũng đã đời không thua gì mà còn thêm cái thú làm chuyện bậy mà không bị bắt.  Còn nữa.  Mấy thằng lỏi tì quỷ sứ lại cho rằng lén lút để khỏi bị bắt thì quá thường, phải xém bị bắt mới ly kỳ.  Thế là chúng đi hái trộm một bịch to tướng xong bèn chạy ra xa đến vùng an toàn, ném một cục đá tổ bố lên mái nhà tôn lăn xuống loong coong, chờ lúc chủ nhà tỉnh giấc hốt hoảng chạy ra thì cười hô hố hét toáng lên "trứng cá ngon quá" rồi bỏ chạy thật nhanh, hai chân lay láy như chân những con chuột lắt mò vào bếp ăn trộm gạo.

Quả trứng cá sắp chín gọi là quả hườm, màu da xanh lá cây biến thành một màu vàng hồng, căng phồng những ước hẹn ngọt ngào.  Quả chín đỏ bên trong có những hạt li ti màu trắng như trứng cá.  Hồi đó người lớn cứ cấm cản trẻ con không được ăn nhiều vì mấy cái hạt sẽ làm trít ruột.  Có bà hàng xóm nhiều chuyện còn kể thêm có đứa ăn nhiều trứng cá quá bị tắc tịt phải lấy cây tre xoi đít mới thông được.  Nghe kinh khiếp thế mà lũ trẻ xóm tôi chẳng thèm để tâm.  Chúng cứ ăn trứng cá tì tì.  Tôi hỏi tụi mày ăn thế có bị mắc kẹt gì không, chúng cười ha hả bảo mấy bả hù doạ vì sợ mình leo cây té gãy giò chứ trít nghẹt con cóc khô gì đâu.  Thế là tôi cũng an tâm ăn trứng cá cùng với lũ nó.  Phải nói thật là lúc đầu tôi cũng chỉ dám ăn ít ít thôi để thử nghiệm cho chắc ăn, sau rồi thấy chẳng sao mới tăng “đô” lên cho đã thèm.  

Bây giờ nghĩ lại tôi cũng không chắc quả trứng cá có thật ngon như trong hồi tưởng hay không.  Hẳn là làn da đỏ thắm nó quyến rũ, hẳn là quả chín mùi ăn ngọt lừ, hẳn là những hột li ti bên trong quyện với mật ngọt làm cho ruột trái sệt lại như một loại chè thơm.  Tôi muốn nhớ rằng nó ngon lắm.  

Trí nhớ có thể đánh lừa chúng ta.  Chắc bạn chắc vẫn còn nhớ tô phở rẻ tiền ít thịt của ông hàng xe phở rong hồi đó nó ngon làm sao.  Và miếng cóc, miếng ổi, miếng xoài ngâm nước cam thảo vàng ềnh ệch của cô Tư góc đường cũng hết sảy vô cùng phải không.  Nếu bây giờ trở về ăn lại những thứ ấy chắc có còn ngon hay không?  Có thể còn, nhưng cũng rất có thể là không, mà tôi sợ rằng đa phần là không.  

 

Thế thì chùm trứng cá rực đỏ ngày xưa, cũng như tô phở ông hàng rong và miếng ổi cóc xoài cam thảo góc đường, ta hãy để chúng ngon mãi trong ký ức, để cho những kỷ niệm ngày thơ luôn mãi đẹp và hãy để chúng góp thành hình ảnh quê hương yêu dấu mà mỗi khi nhớ về luôn làm tâm hồn ta lắng dịu.  Thơ Đỗ trung Quân gợi bao hình ảnh quê hương, từ chùm khế ngọt đến giậu mồng tơi qua bờ dâm bụt nhưng không có cây trứng cá.  Cây trứng cá ngày xưa cũng là quê hương đấy chứ.  Tôi xin phép được gán thêm vào, vì quê hương chính là tất cả những gì ta tha thiết:

     Quê hương là chùm trứng cá

        Hạ về rực đỏ trên cây

     Quê hương là ngày xưa đó

Con trèo lên hái túi đầy…

DND